Zapisy w księgach rachunkowych mogą być dokonywane w technice ręcznej, jak również w technice maszynowej i komputerowej. W ramach techniki ręcznej wyróżnia się następujące formy prowadzenia rozliczeń księgowych:
Forma tabelaryczna
Forma tabelaryczna (tzw. amerykanka) - polega na prowadzeniu księgi dziennik-główna, która łączy dwa urządzenia księgowe:
- dziennik, przeznaczony do ewidencji poszczególnych operacji gospodarczych w ujęciu chronologicznym,
- zbiór kont syntetycznych, zwany księgą główną, służący do dokonywania zapisów systematycznych.
Do podstawowych zalet formy tabelarycznej można zaliczyć:
- techniczną dogodność księgowania w dzienniku-główna i dużą przejrzystość zapisów,
- łatwość uzgodnienia zapisów na kontach syntetycznych z zapisami w urządzeniach analitycznych,
- możliwość prostego i szybkiego znalezienia błędów,
- ścisłe określenie powiązania między dokumentem a zapisem w księdze głównej i w urządzeniach analitycznych oraz odwrotnie.
Istotną wadą formy tabelarycznej jest ograniczona liczba kont
syntetycznych w dzienniku-główna. Dużą wadą jest też bardzo ograniczona
możliwość podziału pracy przy prowadzeniu dziennika i kont
syntetycznych; w tym samym czasie księgę może obsługiwać tylko jedna
osoba. Ze względu na wymienione wady, forma tabelaryczna jest stosowana w
małych firmach.
Forma przebitkowa
W odróżnieniu od poprzedniej formy, może być dokonywana nie tylko ręcznie, lecz także maszynowo, z zastosowaniem maszyn księgujących.
Cechą księgowości przebitkowej jest zastąpienie zwartych ksiąg
luźnymi kartami kontowymi, tworzącymi kartoteki. W związku z tym liczba
wprowadzanych kont może być dowolna, w zależności od potrzeb. Przy
księgowości przebitkowej można dokonywać także swobodnego podziału
pracy. Dla księgowości przebitkowej charakterystyczne jest księgowanie
przez kalkę,
czyli przebitkowo. Na kartach kontowych jest dokonywany zapis
oryginalny (systematyczny), natomiast przez kalkę na dzienniku dokonuje
się zapisu skopiowanego, przebitkowego.
Do podstawowych zalet formy przebitkowej można zaliczyć:
- duże możliwości podziału pracy
- możliwość stosowania nieograniczonej liczny kont
- zmniejszenie ryzyka popełnienia błędu, ponieważ nie ma potrzeby przenoszenia zapisów z jednego urządzenia księgowego na drugie; ponadto popełniony błąd można łatwo odszukać
Forma rejestrowa
Stosowana
do operacji o charakterze masowym, gdzie występuje wiele dowodów
księgowych danego typu. Podstawowym urządzeniem księgowym, przy tej
formie ewidencji, jest rejestr, np. rejestr zakupu bądź sprzedaży.
Rejestr odzwierciedla w pełni przebieg danej operacji gospodarczej w
czasie. Liczba rejestrów może być różna, nawet kilkanaście (np. zakupu,
sprzedaży, bankowy, kasowy, kosztów, itp.)
Ważna zaletą formy rejestrowej jest bieżące księgowanie
dokumentów w rejestrach według poszczególnych zagadnień. Na podstawie
zapisów w rejestrach można ustalić, które operacje z danej transakcji
zostały już dokonane lub w której fazie realizacji dana transakcja się
znajduje. Dzięki dużej przejrzystości zapisów łatwa jest kontrola i
analiza zarówno ewidencji, jak i transakcji gospodarczych. Ponadto, jako istotne zalety tej formy należy wymienić możliwość podziału pracy wśród wielu pracowników oraz ograniczenie liczby zapisów na kontach syntetycznych.
Podstawową wadą formy rejestrowej jest skomplikowany i niedogodny układ niektórych rejestrów, co utrudnia ich prowadzenie.
Rachunkowość komputerowa
Uznana
za odmienną formę techniki ewidencyjnej, pod względem organizacyjnym i
proceduralnym. Technika komputerowa czyni z rachunkowości nowoczesny
system, służący podejmowaniu decyzji pod względem szczegółowości,
szybkości i formy przekazu informacji do użytkowników.
Komputerowa forma rachunkowości jest realizowana jako:
- przetwarzanie danych księgowych, które obejmują zazwyczaj najbardziej pracochłonne dziedziny ewidencji, np. gospodarkę magazynową, płace, koszty itp.
- kompleksowe przetwarzanie danych rachunkowości obejmujące całość prac ewidencyjnych, rachunku kosztów i sprawozdawczości.
Zbiory danych księgi głównej i pomocniczej muszą być tworzone
indywidualnie dla każdej jednostki. Księgi rachunkowe muszą być trwale
oznaczone nazwą jednostki oraz nazwą danego rodzaju ksiąg, wyraźnie
oznaczone co do roku obrotowego, a wydruki komputerowe oznaczone także
co do miesiąca i daty ich sporządzenia.
Wydruki komputerowe powinny składać się z automatycznie numerowanych
stron, z oznaczeniem pierwszej i ostatniej oraz być sumowane na
kolejnych stronach w sposób ciągły w roku obrotowym i oznaczone nazwą
programu przetwarzania danych. Zapisy dokonane na kontach księgi głównej
oraz na kontach ksiąg pomocniczych, prowadzonych przy użyciu komputera,
drukuje się albo przenosi na inny trwały nośnik danych, nie rzadziej
niż na koniec roku obrotowego. Należy także wydrukować na papierze albo
przenieść na inny trwały nośnik zestawienie obrotów i sald kont
syntetycznych, sporządzane na koniec każdego miesiąca.
1. Zapisów w księgach rachunkowych dokonuje się w sposób trwały, bez pozostawiania miejsc pozwalających na późniejsze dopiski lub zmiany. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera należy stosować właściwe procedury i środki chroniące przed zniszczeniem, modyfikacją lub ukryciem zapisu.
OdpowiedzUsuń2. Zapis księgowy powinien zawierać co najmniej:
1) datę dokonania operacji gospodarczej;
2) określenie rodzaju i numer identyfikacyjny dowodu księgowego stanowiącego podstawę zapisu oraz jego datę, jeżeli różni się ona od daty dokonania operacji;
3) zrozumiały tekst, skrót lub kod opisu operacji, z tym że należy posiadać pisemne objaśnienia treści skrótów lub kodów;
4) kwotę i datę zapisu;
5) oznaczenie kont, których dotyczy.
3. Zapisów dotyczących operacji wyrażonych w walutach obcych dokonuje się w sposób umożliwiający ustalenie kwoty operacji w walucie polskiej i obcej.
4. Zapisy w dzienniku i na kontach księgi głównej powinny być powiązane ze sobą w sposób umożliwiający ich sprawdzenie.
5. Zapisy w księgach rachunkowych powinny być dokonane w sposób zapewniający ich trwałość, przez czas nie krótszy od wymaganego do przechowywania ksiąg rachunkowych.